නූතන හෙද සේවයේ නිර්මාතෘ - ෆ්ලෝරන්ස් නයිටිංගේල්
- Dotgraphic Life Team
- May 19, 2020
- 5 min read
1820 වර්ශයේ ඉතාලියේ ෆ්ලෝරන්ස් ග‍්‍රාමයේ උපත ලද නයිටිංගේල් සම්ප‍්‍රදාය අනුව උපන් ග‍්‍රාමයේ නාමයද සිහතව ෆ්ලෝරන්ස් නයිටිංගේල් ලෙස නම් තැබීය. බි‍්‍රතාන්‍ය හෙදියක් ලෙස සිය වෘත්තීය ගමන ගෙනයන ඇය නූතන හෙද සේවයේ නිර්මාතෘවරිය ලෙස සැලකේ. ක‍්‍රිමියන් යුද්ධයේදී අමිල මෙහෙයක් ඉටු කළ ඇය එම සේවය නිසාම ලෝකප‍්‍රකට වූවා සේම බොහෝ දෙනා ගෞවරාන්විතව හෙද සේවය පිළිගැනීමට ලක්කිරීම සිදුවිය. හෙද අධ්‍යාපනය විධිමත් කිරීම සඳහා ඇය දැරූ උත්සාහය නිසා විද්‍යාත්මකව පදනම් වූ පළමු හෙද පාසල වන නයිටිංගේල් හෙද පාසල ලන්ඩනයේ ශාන්ත තෝමස් රෝහලේ දී 1860 දී විවෘත කිරීමට ඇය සමත් විය ඇය සමත් විය. වාර්ෂිකව මැයි 12 වන දින සැමරෙන ජාත්‍යන්තර හෙද දිනය ඇගේ උපත සමරන අතර සෞඛ්‍ය සේවයේ හෙදියන්ගේ වැදගත් භූමිකාව සමරයි. මේ ඇය පිළිබඳව සටහනකි.
විලියම් එඞ්වඞ් සහ ෆ‍්‍රැන්සිස් නයිටිංගේල්ට දාව උපන් දියණියන් දෙදෙනාගෙන් දෙවැන්නා ෆ්ලෝරන්ස් නයිටිංගේල් ය. ෆ්ලෝරන්ස් ලෙස නම් කරන ලද්දේ ඇයගේ උපන් ග‍්‍රාමයෙනි. 1821 දී නැවත එංගලන්තයට ගිය නයිටිංගේල්ස් කුඩාකල සිටම සුවපහසු ජීවන රටාවක් ගත කළ අතර, ඔවුන්ගේ කාලය නිවාස දෙකක් අතර බෙදී ගියේය. ඒ මධ්‍යම එංගලන්තයේ පිහිටි ඩර්බිෂයර් හි ලී හර්ස්ට් සහ දකුණු මැද එංගලන්තයේ උණුසුම් හැම්ප්ෂයර් හි එම්බලි පාර්ක් හි පිහිටි නිවාස වේ. විශාල හා සුවපහසු වතුයායක් වන එම්බ්ලි පාර්ක් ප‍්‍රාථමික පවුල් වාසස්ථානය බවට පත් වූ අතර නයිටිංගේල්ස් ගිම්හානයේදී ලී හර්ස්ට් සහ සමාජ සමයේ ලන්ඩන් වෙත සංචාරය කළේය. ෆ්ලෝරන්ස් බුද්ධිමය වශයෙන් අස්ථිර දරුවෙකි. ඇගේ පියා ඇගේ අධ්‍යාපනය කෙරෙහි විශේෂ උනන්දුවක් දැක්වූ අතර ඉතිහාසය, දර්ශනය සහ සාහිත්‍යය තුළින් ඇයට මඟ පෙන්වීය. ඇය ගණිතය හා භාෂා වලින් විශිෂ්ට වූ අතර කුඩා කාලයේදීම ප‍්‍රංශ, ජර්මානු, ඉතාලි, ග‍්‍රීක සහ ලතින් භාෂා කියවීමට හා ලිවීමට සමත් විය. ගෘහ කළමනාකරණයේ සාම්ප‍්‍රදායික කාන්තා කුසලතා පිළිබඳව කිසි විටෙකත් සෑහීමකට පත් නොවූ ඇය දාර්ශනිකයන් පිළිබඳ කියවීමටත්, තම පියා සමඟ බරපතල දේශපාලන හා සමාජ කතිකාවන්හි යෙදීමටත් කැමති විය.
ලිබරල් යුනිටේරියන් පවුලක කොටසක් ලෙස ෆ්ලෝරන්ස් ඇගේ ආගමික විශ්වාසයන්ගෙන් මහත් සැනසීමක් ලැබුවාය. වයස අවුරුදු 16 දී ඇයට ”දෙවිගෙන් ලැබුණු ඇමතුම්” වලින් එකක් අත්විඳින්නට සිදු විය. ඇයගේ විශේෂ කැඳවීම මිනිස් දුක් වේදනා අවම කිරීමක් ලෙස ඇය සැලකුවාය. දෙවියන්ට හා මනුෂ්‍ය වර්ගයාට සේවය කිරීම සඳහා හෙද සේවය සුදුසුම මාර්ගය ලෙස පෙනුණි. පවුලේ වතු වල රෝගීන්, කුලී නිවැසියන් සහ ඥාතීන් විවිධ රෝගාධාබ ඇති වූ අවස්ථාවන් වලදී රැුකබලා ගැනීමට ඇය නිතැතින්ම යොමුවිය. ඒ ඔසසේ හෙදියන්ගේ පුහුණුව ලබා ගැනීමට ඇය දැරූ උත්සාහය ඇගේ පවුලේ අය විසින් ඇයගේ වයසේ තරුණ කාන්තාවකට නුසුදුසු ක‍්‍රියාවක් ලෙස සලකා එය වලක්වනු ලැබීය.
හෙද පුහුණුව ලැබීම සහ යුද හෙදියන්
පවුල් වෙන්කිරීම් තිබියදීත්, නයිටිංගේල්ට අවසානයේදී ජර්මනියේ කයිසර්ස්වර්ත් හි රෙපරමාදු උපස්ථායකවරුන්ගේ ආයතනයට 1850 ජූලි මාසයේදී සති දෙකක පුහුණුවක් සඳහා සහ 1851 ජූලි මාසයේදී නැවත මාස තුනක් පුහුණුව ලබා ගැනීමට හැකි විය. එහිදී ඇය මූලික හෙද කුසලතා, රෝගීන් නිරීක්ෂණයේ වැදගත්කම, සහ හොඳ රෝහල් සංවිධානයක වටිනාකම අදිය හොඳීන් අධ්‍යයනය කරන ලදී. 1853 දී නයිටිංගේල් ඇගේ පවුල් පරිසරයෙන් මිදීමට උත්සාහ කළාය. සමාජ සම්බන්ධතා තුළින් ඇය ලන්ඩනයේ පීඩිත තත්වයන් පිළිබඳ රෝගී මහත්වරුන්ගේ ආයතනයේ (පාලක* අධිකාරී තනතුරට පත් වූවාය. එහිදී ඇය හෙද රැුකවරණය, සේවා කොන්දේසි සහ රෝහලේ කාර්යක්ෂමතාව වැඩි දියුණු කරමින් පරිපාලකවරියක් ලෙස සිය කුසලතා ප‍්‍රදර්ශනය කළාය. වසරකට පසු හෙදියන් පුහුණු කිරීමට ඉඩ සලසන ආයතනයකට ඇගේ සේවය වඩා වටිනා බව ඇය තේරුම් ගත්තාය. ඇය ලන්ඩනයේ කිංග්ස් කොලේජ් රෝහලේ හෙදියන්ගේ අධිකාරී වීම ගැන සලකා බැලූවාය. කෙසේ වෙතත්, දේශපාලනය කෙරෙහි ඇගේ තිබූ දැඩි කැමැත්ත මත ඊළඟ පියවර සකස්විය.
1853 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී තුර්කි ඔටෝමාන් අධිරාජ්‍යය රුසියාවට එරෙහිව යුද්ධය ප‍්‍රකාශයට පත් කළේ ජෙරුසලමේ ශුද්ධ ස්ථාන පිළිබඳ ආරවුල් මාලාවකින් පසුව සහ ඔටෝමාන් සුල්තාන්ගේ ඕතඩොක්ස් යටත් වැසියන්ට ආරක්ෂාව සපයන ලෙස රුසියානු ඉල්ලීම්වලින් පසුව ය. තුර්කියේ සහචරයින් වන බි‍්‍රතාන්‍ය සහ ප‍්‍රංශ රුසියානු ව්‍යාප්තිය මැඩපැවැත්වීමට උත්සාහ කළහ. ක‍්‍රිමියානු යුද්ධයේ බහුතරයක් සටන් කළේ රුසියාවේ ක‍්‍රිමියානු අර්ධද්වීපයේ ය. කෙසේ වෙතත්, බි‍්‍රතාන්‍ය හමුදා කඳවුර සහ රෝගී සහ තුවාල ලැබූ සොල්දාදුවන් රැුකබලා ගැනීම සඳහා රෝහල් මූලික වශයෙන් ස්ථාපිත කරනු ලැබුවේ කොන්ස්ටන්ටිනෝපල් (ඉස්තාන්බුල්* සිට බොස්පෝරස් හරහා ස්කුටාරි (ඉස්කාදාර්* හි ය. පළමු නූතන යුද වාර්තාකරු බි‍්‍රතාන්‍ය මාධ්‍යවේදී විලියම් හොවාර්ඞ් රසල් විසින් තුවාල ලැබූවන්ගේ රැුකවරණය පිළිබඳ තත්ත්වය ලන්ඩන් ටයිම්ස් වෙත වාර්තා කරන ලදී. අකාර්යක්ෂම වෛද්‍ය ආයතනයකින් සොල්දාදුවන්ට ප‍්‍රතිකාර ලබා දී ඇති බවත් රැුකවරණය සඳහා වඩාත්ම මූලික සැපයුම් නොමැති බවත් පුවත්පත් වාර්තා සඳහන් කරයි. බි‍්‍රතාන්‍ය මහජනතාව සොල්දාදුවන්ට සැලකීම සම්බන්ධයෙන් දැඩි විරෝධයක් එල්ල කළ අතර තත්වය දැඩි ලෙස වැඩිදියුණු කරන ලෙස ඉල්ලා සිටියහ.
බි‍්‍රතාන්‍ය රජය වෙනුවෙන් යුද්ධ කරන රාජ්‍ය ලේකම් සිඞ්නි හර්බට් නයිටිංගේල් වෙත ලිපියක් යවමින් හෙදියන් පිරිසක් ස්කුටාරි වෙත ගෙන යන ලෙස ඉල්ලා සිටියේය. ඒ අතරම, නයිටිංගේල් සිඞ්නිගේ බිරිඳ වන ඇගේ මිතුරිය වන ලිස් හර්බට්ට ලිපියක් යවමින් ඇයට පෞද්ගලික ගවේෂණයකට නායකත්වය දීමට අවසර දෙන ලෙස ඉල්ලා සිටියේය. ඔවුන්ගේ ලිපි තැපෑලෙන් හරස් වූ නමුත් අවසානයේ ඔවුන්ගේ අන්‍යෝන්‍ය ඉල්ලීම් ලබා දෙන ලදී. නයිටිංගේල් විසින් නිල වශයෙන් අනුමත කරන ලද කාන්තාවන් 38 දෙනෙකුගෙන් යුත් කණ්ඩායමකට නායකත්වය දුන් අතර, 1854 ඔක්තෝබර් 21 වන දින පිටත්ව ගොස් නොවැම්බර් 5 වන දින බැරැුක් රෝහලට පැමිණියේය. නමුත් ඔවුන්ව වෛද්‍ය නිලධාරීන් විසින් පිළිගනු ලැබුවේ නැත. හෙදියන් කිහිප දෙනෙකුට කොලරාව වාට්ටුවලට පිවිසීමට පමණක් හැකිවිය. හමුදාය වෙත ආධාර ලබා දීම සඳහා නිල හමුදා නියෝග බලාපොරොත්තුවෙන් හමුදා ශල්‍ය වෛද්‍යවරුන්ගේ විශ්වාසය දිනා ගැනීමට නයිටිංගේල් ට අවශ්‍ය විය. නයිටිංගේල් ස්කුටාරි වෙත පැමිණ දින පහකට පසු, බලක්ලාවා සටනෙන් හා ඉන්කර්මන් සටනින් තුවාල ලැබූ සෙබළුන් හට සාර්ථක ලෙස සත්කාර කිරීමට ඇගේ කණ්ඩායම සමත් විය. නයිටිංගේල් පැවසුවේ එය ”නිරයේ රාජධානිය” බවයි.
සොල්දාදුවන් නිසි ලෙස රැුකබලා ගැනීම සඳහා ප‍්‍රමාණවත් සැපයුම් ලබා ගැනීම අවශ්‍ය විය. නයිටිංගේල් විසින් ලන්ඩන් ටයිම්ස් පුවත්පත විසින් සපයන ලද අරමුදලකින් වෛද්‍ය උපකරණ මිලදී ගත් අතර රෙදි සෝදන කටයුතු සඳහා සොල්දාදුවන්ගේ භාර්යාවන් බඳවා ගත්තේය. වාට්ටු පිරිසිදු කර හෙදියන් විසින් මූලික ප‍්‍රතිකාර ලබා දෙන ලදී. වැදගත්ම දෙය නම්, නයිටිංගේල් රැුකවරණය පිළිබඳ ප‍්‍රමිතීන් ස්ථාපිත කළ අතර, ස්නානය කිරීම, පිරිසිදු ඇඳුම් හා ඇඳුම් පැළඳුම් සහ ප‍්‍රමාණවත් ආහාර වැනි මූලික අවශ්‍යතා කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් දක්වන ලදී. සිය පවුලේ ඥාතීන්ට ලිපි ලිවීමට සහ අධ්‍යාපන හා විනෝදාත්මක ක‍්‍රියාකාරකම් සැපයීමෙන් මානසික සුවය පවත්වාගැනීමට සියල්ලන්ටම උපදෙස් ලබාදී තිබේ. නයිටිංගේල් විසින්ම රාත‍්‍රියේ වාට්ටුවල සැරිසරමින් රෝගීන්ට ආධාර සපයන ලදී. මේ නිසා ඇයට ”ලාම්පුව සමඟ ලේඩි” :ඛ්ාහ අසඑය ඛ්පච* යන අන්වර්ථ නාමය ලබා දුන්නේය. ඇය සොල්දාදුවන්ගේ සහ වෛද්‍ය ආයතනවල ගෞරවය ලබා ගත්තාය. රැුකවරණය සැපයීමේ සහ මරණ අනුපාතය සියයට 2 ක් දක්වා අඩු කිරීම ආදී ඇයගේ ජයග‍්‍රහණයන් එංගලන්තයට කීර්තියක් ගෙන ආවේය. 1856 මාර්තු 30 වන දින පැරිස් ගිවිසුම ක‍්‍රිමියානු යුද්ධය අවසන් කළේය. රෝහල් වැසීමට සූදානම් වන තෙක් නයිටිංගේල් ස්කුටාරි හි රැුඳී සිටිමින් 1856 අගෝස්තු 7 වන දින ඩර්බිෂයර් හි පිහිටි සිය නිවසට ආපසු පැමිණියේ අකමැත්තෙන් වීරවරියක් ලෙසිනි.
නැවත පැමිණීම සහ කි‍්‍රයාකාරීත්වය
ක‍්‍රිමියානු යුද්ධයේදී ඇය කළ ජයග‍්‍රහණ පිළිබඳව මූලික වශයෙන් සිහිපත් වුවද, නයිටිංගේල්ගේ විශිෂ්ටත්වය ජයග‍්‍රහණ කේන්ද්‍රගත වූයේ සෞඛ්‍ය රැුකවරණය හා හෙද සේවයේ සමාජ ප‍්‍රතිසංස්කරණයක් ඇති කිරීමට ගත් උත්සාහයන් මත ය. ඇය එංගලන්තයට ආපසු යන විට නයිටිංගේල් අධික වෙහෙස හේතුවෙන් රෝගී තත්ත්වයන්ගෙන්ද පීඩා විද ඇත. 1856 සැප්තැම්බර් මාසයේදී ඇය වික්ටෝරියා රැුජින සහ ඇල්බට් කුමරු හමුවී බි‍්‍රතාන්‍ය හමුදා සංස්ථාපිතයේ ප‍්‍රතිසංස්කරණයේ අවශ්‍යතාවය සාකච්ඡුා කළාය. නයිටිංගේල් විසින් බැරැුක් රෝහල පවත්වාගෙන යාම, රෝගාබාධ හා මරණයට හේතු, හෙද හා වෛද්‍ය කාර්ය මණ්ඩලයේ කාර්යක්ෂමතාව සහ පිරිසිදු කිරීමේ දුෂ්කරතා පිළිබඳව ඉතා සූක්ෂම වාර්තා තබා ඇත. නයිටිංගේල් විසින් සපයන ලද සංඛ්‍යාන දත්ත සහ විශ්ලේෂණයන් මත පදනම් වූ රාජකීය කොමිසමක් පිහිටුවන ලදී. එහි ප‍්‍රතිපලයක් ලෙස මිලිටරි වෛද්‍ය හා පිරිසිදු කිරීමේ ක‍්‍රමවල ප‍්‍රතිසංස්කරණයන් සිදුවිය.
1855 දී නයිටිංගේල් වෙත කෘතගුණ හා ගෞරවය දැක්වීමේ සංකේතයක් ලෙස නයිටිංගේල් අරමුදල පිහිටුවන ලදී. පුද්ගලික පරිත්‍යාග මගින් 1859 වන විට ඩොලර් 45,000 ක් අරමුදලට ලැබී ඇත. 1860 දී විවෘත කරන ලද ලන්ඩනයේ ශාන්ත තෝමස් රෝහලේ නයිටිංගේල් හෙද පාසල ආරම්භ කිරීම සඳහා ඇය මෙම මුදල්වලින් සැලකිය යුතු ප‍්‍රමාණයක් භාවිතා කළාය. වින්නඹු මාතාවන්ගේ අධ්‍යාපනය සඳහා පාසලක් 1862 දී කිංග්ස් කොලේජ් රෝහලේදී ආරම්භ කරන ලදී. රෝගීන් රැුකබලා ගැනීම සඳහා වඩාත් වැදගත් ස්ථානයක් වූයේ ඇය නිවසේදී දිස්ත‍්‍රික් හෙද පුහුණුව ලබා දුන් අතර එය දුප්පතුන්ගේ හා අවදානමට ලක්වූවන්ගේ සෞඛ්‍යය නංවාලීම අරමුණු කර ගෙන ඇත. දෙවන රාජකීය කොමිෂන් සභාව ඉන්දියාවේ සෞඛ්‍යය පරීක්ෂා කිරීම් කළ අතර එහිදී නයිටිංගේල්ගේ සංඛ්‍යාන දත්ත මත පදනම්ව විශාල පාරිසරික ප‍්‍රතිසංස්කරණයක් සිදු විය.
ජීවිතයේ සැදෑ සමය
ෆ්ලෝරන්ස් නයිටිංගේල් සිය ජීවිත කාලය තුළ ගෞරවයට පාත‍්‍ර වූයේ ජෙරුසලමේ ශාන්ත ජෝන් ගේ ආර්යාව යන පදවිය ලැබීම සහ කුසලතා සම්මානය ලබාගත් පළමු කාන්තාව බවට පත්වීමෙනි. 1910 දී ඇයගේ මරණයෙන් පසු, නයිටිංගේල්ගේ පූර්ව ඉල්ලීම පරිදි, ඇගේ පවුලේ අය වෙස්ට්මිනිස්ටර් ඇබේහි අවමංගල්‍යයක් හා භූමදානය කිරීම ප‍්‍රතික්ෂේප කළහ. ඒ වෙනුවට ඇයට ලන්ඩනයේ ශාන්ත පාවුළු දෙව්මැදුරේ අනුස්මරණ දේව මෙහෙයක් පිරිනමන ලදි. ඇගේ භූමදානය හැම්ප්ෂයර් හි ඊස්ට් වෙලෝහි ශාන්ත මාග‍්‍රට් දේවස්ථානයේ පිහිටි පවුලේ සුසාන භූමියේ දීය
නයිටිංගේල්ගේ සංඛ්‍යානමය ආකෘතීන් - එනම් කොක්ස්කොම්බ් ප‍්‍රස්ථාරය, ඇය විසින් මරණ අනුපාතය තක්සේරු කිරීම සඳහා වර්ධනය කරන ලද - සහ හෙද සේවය පිළිබඳ ඇගේ මූලික සංකල්ප අදටත් අදාළ වේ. මෙම හේතූන් නිසා ඇය නූතන හෙද සේවයේ ආරම්භක දාර්ශනිකයා ලෙස සැලකේ.
තො‍රතුරු අන්තර්ජාලය ඇසුරිනි
සැකසුම - සචින්ත සෙනරත්
©️#DotGraphic @ Sachintha Senarathntha
Like කරන්න
ඔබේ අදහස් පහලින් comment කරන්න
තවත් කෙනෙකුට කියවන්න දැනගන්න share කරන්න
Dot Graphic Life
ජීවිතේ හරියට design කරගන්න
Follow කරන්න blog එක -
Like කරන්න අපේ Facebook page එක -
Comments